توکن امنیتی (Security Token) یکی از مهمترین نوآوریها در حوزه سرمایهگذاری و تأمین مالی در دنیای ارزهای دیجیتال مطرح شده است. این توکنها نماینده داراییهای واقعی مانند سهام، اوراق قرضه، املاک و سایر اوراق بهادار هستند و تحت قوانین و مقررات مالی نظارت میشوند.
برخلاف توکنهای کاربردی (Utility Tokens)، که عمدتاً برای دسترسی به یک سرویس یا محصول استفاده میشوند، توکنهای امنیتی ارزش سرمایهگذاری دارند و حقوقی مانند مالکیت، سود سهام یا مشارکت در تصمیمگیری را به دارندگان خود میدهند.
در این مقاله، به بررسی مفهوم توکن امنیتی، انواع آن و نقش کلیدی این توکنها در آینده بازارهای مالی میپردازیم.
توکن امنیتی (Security Token) چیست؟
توکن امنیتی شکلی دیجیتال از مالکیت یا حقوق یک دارایی است که توکنیزه شده و در یک بلاکچین ذخیره شده است. این توکن از طریق فرآیندی به نام توکنیزهسازی ایجاد میشود، که در آن مالکیت یک دارایی به بلاکچین منتقل شده و یک رشته الفبایی عددی منحصربهفرد، که توسط یک الگوریتم هش تولید شده است، به آن اختصاص داده میشود.
این توکن به نماینده دیجیتال دارایی پایه، مانند سهام، اوراق قرضه یا سایر داراییهای بهادار تبدیل میشود. توکنیزهسازی به خودی خود یک مفهوم جدید نیست. در امور مالی سنتی، شرکتها گواهیهای سهام کاغذی را به سرمایهگذاران ارائه میدادند که نشاندهنده مالکیت یا حقوق دیگر بود.
توکنهای امنیتی در واقع نسخه دیجیتال این سرمایهگذاریهای سنتی هستند. این توکنها مزایای فناوری بلاکچین، مانند شفافیت، تغییرناپذیری و کارایی را به دنیای اوراق بهادار وارد میکنند.
مطالب مرتبط: توکنیزه کردن چیست؟ +مزایا، انواع توکن و روش ایجاد آن
توکن امنیتی چگونه کار میکند؟
توکنهای امنیتی با استفاده از فناوری بلاکچین و از طریق فرآیند توکنیزهسازی (Tokenization) ایجاد میشوند. طی این فرآیند مالکیت یک دارایی واقعی به یک توکن دیجیتال تبدیل شده و این توکن در یک بلاکچین ثبت میشود. اما این روند چگونه انجام میشود؟
1. توکنیزهسازی دارایی
برای ایجاد یک توکن امنیتی، ابتدا یک دارایی مشمول قوانین مالی، مانند سهام، اوراق قرضه، املاک یا سایر اوراق بهادار، انتخاب میشود. سپس مالکیت این دارایی به بخشهای دیجیتالی تقسیم شده و روی بلاکچین ثبت میشود. این ثبت شامل یک شناسه منحصربهفرد است که از طریق الگوریتمهای رمزنگاری ایجاد میشود.
2. عرضه توکن (STO)
پس از ایجاد، توکنهای امنیتی معمولاً از طریق یک عرضه اولیه توکن امنیتی منتشر میشوند، که مشابه عرضه اولیه سهام (IPO) در بازارهای سنتی است. در این فرآیند، سرمایهگذاران میتوانند این توکنها را خریداری کرده و در دارایی موردنظر سهمی داشته باشند.
3. ثبت و انتقال روی بلاکچین
هنگامی که یک سرمایهگذار توکن امنیتی را خریداری میکند، مالکیت آن بهطور خودکار روی بلاکچین ثبت میشود. این ویژگی باعث میشود که تراکنشها شفاف، امن و غیرقابل تغییر باشند. همچنین، قراردادهای هوشمند میتوانند شرایط و قوانین مربوط به این توکنها ، مانند پرداخت سود سهام یا بازپرداخت سرمایه را اجرا کنند.
4. رعایت قوانین و مقررات مالی
برخلاف توکنهای کاربردی، توکنهای امنیتی تحت نظارت قوانین مالی هستند. این یعنی شرکتها و سرمایهگذاران باید مقرراتی مانند مقررات اوراق بهادار، احراز هویت مشتری (KYC) و قوانین ضد پولشویی (AML) را رعایت کنند.
5. معامله و نقدشوندگی
پس از انتشار، توکنهای امنیتی را میتوان در صرافیهای مخصوص توکنهای امنیتی مانند تیزیرو (tZERO) و اوپن فایننس (OpenFinance) معامله کرد. این توکنها به دلیل استفاده از بلاکچین، نقدشوندگی بالاتری نسبت به داراییهای سنتی دارند و آنها را میتوان بدون واسطه و با هزینه کمتر معامله کرد.
انواع توکنهای امنیتی
توکنهای امنیتی به سه دسته اصلی تقسیم میشوند:
- توکن بدهی (Debt Token): نمایانگر ابزارهای مالی مبتنی بر بدهی مانند اوراق قرضه شرکتی، قراردادهای املاک و وامهای کوتاهمدت است. ارزش این توکنها بر اساس ریسک و میزان سود پرداختی تعیین میشود. قراردادهای هوشمند مرتبط با این توکنها شامل شرایط بازپرداخت و مدل پرداخت سود هستند.
- توکن سهام (Equity Token): این نوع توکن نشاندهنده مالکیت سهام یک شرکت است. تفاوت اصلی آن با سهام سنتی در نحوه ثبت مالکیت است؛ در حالی که سهام سنتی به صورت گواهیهای کاغذی ثبت میشود، توکن سهام در بلاکچین ذخیره شده و تغییرناپذیر است. این مدل میتواند یک روش جدید برای جذب سرمایه استارتاپها باشد.
- توکن دارایی (Asset Token): نمایانگر مالکیت داراییهای واقعی مانند املاک، طلا و سایر کالاها است. این توکنها باعث افزایش اعتماد و کاهش پیچیدگی معاملات میشوند. برخی از این توکنها مانند توکنهای پشتوانه طلا یا الماس، ارزش پایدار و امنیت بیشتری دارند. همچنین، این توکنها سرمایهگذاری خرد و بدون نیاز به اعتماد میان طرفین را تسهیل میکنند.
مطالب مرتبط: توکن حاکمیتی (Governance Tokens) چیست و چه کاربردی دارد؟
چرا از توکنهای امنیتی (Security Tokens) استفاده میکنیم؟
توکنهای امنیتی در حوزههای مختلف مالی و سرمایهگذاری کاربرد دارند و به دلیل رعایت مقررات، شفافیت و قابلیت مالکیت دیجیتالی، گزینهای جذاب برای سرمایهگذاران و شرکتها محسوب میشوند. در ادامه، اهمیت توکنهای امنیتی را در حوزههای مختلف همراه با یک مثال بررسی میکنیم:
1. بازار سهام و سرمایهگذاری
توکنهای امنیتی امکان دیجیتالی کردن سهام شرکتها را فراهم کرده و روند صدور و معامله آنها را سادهتر میکنند. این روش میتواند سرمایهگذاریهای بینالمللی را تسهیل کند، زیرا افراد میتوانند بدون نیاز به واسطهها در بازارهای جهانی سرمایهگذاری کنند.
مثال: شرکت تیزیرو (tZERO) توکنهای امنیتی را برای سرمایهگذاری در سهام استارتاپها ارائه داده است که امکان خرید و فروش دیجیتال را برای سرمایهگذاران فراهم میکند.
2. املاک و مستغلات
توکنهای امنیتی امکان مالکیت جزئی در املاک را فراهم میکنند، به این معنا که سرمایهگذاران میتوانند با هر مقدار سرمایهای در یک پروژه ملکی مشارکت کنند. این امر سرمایهگذاری در املاک را برای افراد بیشتری امکانپذیر میکند.
مثال: پلتفرم ریلتی (RealT) با توکنیزه کردن املاک، به کاربران اجازه میدهد با خرید توکنهای امنیتی، سهمی از مالکیت یک ملک را داشته باشند و از اجاره آن سود کسب کنند.
3. اوراق قرضه و بدهی
شرکتها میتوانند اوراق قرضه خود را به صورت توکنهای امنیتی منتشر کنند که باعث کاهش هزینههای انتشار و افزایش دسترسی به سرمایهگذاران میشود. این روش همچنین تسویه حساب و مدیریت پرداختها را بهینه میکند.
مثال: دولت آلمان از فناوری بلاکچین برای صدور اوراق قرضه دولتی دیجیتال استفاده کرده است که فرآیندهای مالی را سادهتر و شفافتر میکند.
4. صنایع خلاق و هنر
توکنهای امنیتی به هنرمندان و شرکتهای تولید محتوا این امکان را میدهند که مالکیت آثار هنری، موسیقی یا فیلم را به شکل دیجیتال تقسیمبندی کنند و سرمایهگذاران از درآمد این آثار سهم ببرند.
مثال: در پروژه اسپن کوین (Aspen Coin)، یک هتل لوکس در کلرادو با استفاده از توکنهای امنیتی به سرمایهگذاران اجازه مشارکت در مالکیت هتل را داده است.
5. استارتاپها و تأمین مالی جمعی
توکنهای امنیتی به استارتاپها و شرکتهای نوپا این امکان را میدهند که سرمایهگذاری جذب کنند بدون اینکه به روشهای سنتی مانند IPO وابسته باشند. این موضوع سرمایهگذاری در استارتاپها را جهانیتر و آسانتر میکند.
مثال: شرکت نیوفاند (Neufund) از طریق توکنهای امنیتی، فرآیند تأمین مالی جمعی برای استارتاپها را تسهیل کرده و به آنها اجازه جذب سرمایه از سراسر جهان را داده است.
مزایای توکنهای امنیتی
توکنهای امنیتی نسبت به اوراق بهادار سنتی کارایی و نوآوری بیشتری را به بازار سرمایهگذاری وارد میکنند. مهمترین مزایای آنها عبارتاند از:
- کارایی: حذف واسطهها در فرآیند تأمین مالی و معاملات باعث کاهش هزینهها، افزایش سرعت تسویه و بهینهسازی روندها میشود. همچنین، پرداخت سود، رأیگیری و سایر فرآیندها در این توکنها بهصورت خودکار انجام میشوند.
- خودکارسازی: استفاده از قراردادهای هوشمند امکان رعایت خودکار قوانین و مقررات را فراهم کرده و پرداختهایی مانند سود سهام را بهینه میکند.
- شفافیت: فناوری بلاکچین سابقهای تغییرناپذیر از مالکیت و تراکنشها ارائه میدهد که باعث کاهش تقلب و افزایش اعتماد سرمایهگذاران میشود.
- نقدشوندگی بالا: توکنیزه کردن داراییها امکان مالکیت کسری از داراییهای سنتی را فراهم کرده و سرمایهگذاران بیشتری را به بازار جذب میکند، که موجب افزایش نقدشوندگی داراییهای سنتی و رشد بازار میشود.
- دسترسی به بازارهای جدید: سرمایهگذاران میتوانند در داراییهایی که قبلاً دسترسی به آنها محدود بود سرمایهگذاری کنند. همچنین، معاملات به صورت شبانهروزی و بدون محدودیتهای زمانی بانکها و تعطیلات روی بلاکچین انجام میشود.
- نوآوری: توکنهای امنیتی امکان ایجاد ابزارهای مالی جدید مانند مالکیت جزئی املاک، ایتیافهای پویا و قراردادهای درآمدی را فراهم کرده و حوزه داراییهای دیجیتال را متحول میکنند.
مطالب مرتبط: توکن هواداری یا Fan Token چیست؟
چالشها و ریسکهای توکنهای امنیتی
با وجود مزایای توکنهای امنیتی، این فناوری همچنان با چالشها و ریسکهای متعددی مواجه است. برخی از مهمترین مشکلات آنها عبارتاند از:
1. پیچیدگیهای قانونی و نظارتی
توکنهای امنیتی تحت مقررات سختگیرانه مالی قرار دارند و در بسیاری از کشورها مشمول قوانین اوراق بهادار هستند. عدم شفافیت در چارچوبهای قانونی ممکن است مانعی برای پذیرش گسترده این توکنها باشد.
برای مثال در ایالات متحده، کمیسیون بورس و اوراق بهادار قوانین سختی برای انتشار و معامله توکنهای امنیتی وضع کرده است، که ممکن است روند سرمایهگذاری در آنها را دشوار کند.
2. محدودیتهای نقدشوندگی
برخلاف ارزهای دیجیتال سنتی مانند بیت کوین، توکنهای امنیتی به دلیل مقررات پیچیده و تعداد کم پلتفرمهای معاملاتی، هنوز به اندازه کافی نقدشونده نیستند.
3. امنیت و خطرات سایبری
هر چند بلاکچین امنیت بالایی دارد، اما پلتفرمهای معاملاتی و قراردادهای هوشمند همچنان در معرض هک و حملات سایبری قرار دارند. در گذشته، برخی از پروژههای توکن امنیتی به دلیل مشکلات امنیتی قراردادهای هوشمند و سوءاستفاده هکرها از نقصهای فنی، دچار ضررهای مالی شدهاند.
4. هزینههای بالای اجرای قوانین
برای رعایت مقررات، صادرکنندگان توکنهای امنیتی باید هزینههای زیادی را برای انطباق با چارچوبهای قانونی، حسابرسی و مدیریت حقوقی بپردازند.
5. عدم آگاهی و پذیرش عمومی
بسیاری از سرمایهگذاران سنتی هنوز درک درستی از توکنهای امنیتی و تفاوت آنها با سایر داراییهای دیجیتال ندارند. برخی شرکتها به دلیل عدم آشنایی سرمایهگذاران با فناوری بلاکچین و توکنهای امنیتی، با مشکل در جذب سرمایه مواجه شدهاند.
6. چالشهای فنی و مقیاسپذیری
یکپارچهسازی توکنهای امنیتی با زیرساختهای مالی سنتی و پلتفرمهای معاملاتی، نیاز به توسعه فناوریهای پیچیده دارد که ممکن است موجب کند شدن روند پذیرش آنها شود.
مزایا و چالشهای توکنهای امنیتی:
مزایا | معایب |
کارایی بالا: حذف واسطهها و کاهش هزینههای معاملات | پیچیدگیهای قانونی: نیاز به رعایت قوانین اوراق بهادار و نظارتهای مالی |
شفافیت: استفاده از بلاکچین برای ثبت غیر قابل تغییر مالکیت و معاملات | نقدشوندگی کمتر: تعداد کم صرافیهای پشتیبان و مشکلات نقدشوندگی |
دسترسی بیشتر سرمایهگذاران: امکان مالکیت خرد و جذب سرمایهگذاران جهانی | خطرات امنیتی و سایبری: حملات هکری به قراردادهای هوشمند و پلتفرمهای معاملاتی |
خودکارسازی فرآیندها: اجرای خودکار قراردادها و تقسیم سود از طریق قراردادهای هوشمند | هزینههای بالای انطباق قانونی: نیاز به هزینههای حقوقی و مالی برای رعایت مقررات |
امنیت و تغییرناپذیری: کاهش احتمال جعل و تقلب از طریق بلاکچین | چالشهای فنی و مقیاسپذیری: نیاز به توسعه فناوریهای سازگار با سیستمهای مالی سنتی |
مثالهایی از توکنهای امنیتی
چند نمونه از توکنهای امنیتی شناختهشده در دنیای رمز ارزها عبارتاند از:
1. تیزیرو (TZROP)
تیزیرو (tZERO) یک پلتفرم معاملاتی برای خرید و فروش داراییهای دیجیتال و توکنهای امنیتی است که توسط شرکت Overstock توسعه یافته است.
این توکن امنیتی به دارندگان خود امکان دریافت درآمد حاصل از سود عملیاتی پلتفرم را میدهد و از فناوری بلاکچین برای ایجاد شفافیت و امنیت در معاملات داراییهای دیجیتال استفاده میکند.
2. اسپایس (SPiCE VC)
اسپایس ویسی یک توکن امنیتی مرتبط با یک صندوق سرمایهگذاری خطرپذیر (Venture Capital) است که روی استارتاپهای بلاکچینی سرمایهگذاری میکند.
دارندگان توکن SPiCE VC از سود حاصل از سرمایهگذاریهای این صندوق در استارتاپهای حوزه فناوری بهرهمند میشوند. این مدل سوددهی باعث افزایش نقدشوندگی سرمایهگذاریهای خطرپذیر میشود.
3. اسپن کوین (AspenCoin)
اسپن کوین یک توکن امنیتی که داشتن آن به معنای مالکیت بخشی از هتل لوکس سنت رجیس (St. Regis Aspen Resort) کلرادوی آمریکا است.
سرمایهگذاران میتوانند با خرید اسپن کوین به اندازه سرمایهای که دارند در مالکیت بخشی از هتل سنت رجیس سهیم شوند و از افزایش ارزش این هتل بهره ببرند.
4. هاربر (R-Token)
هاربر یک توکن امنیتی که به سرمایهگذاری در املاک و مستغلات اختصاص دارد. این پروژه بر اساس قوانین مالی ایالات متحده توسعه یافته است.
این توکن برای خرید و فروش املاک به صورت توکنیزهشده به کار میرود و فرآیندهای قانونی و مالی سرمایهگذاری در این حوزه را آسان میکند.
5. دی اس توکن (DS Token)
سکوریتایز (Securitize) یک پلتفرم بلاکچینی است که برای ایجاد و مدیریت توکنهای امنیتی مورد استفاده قرار میگیرد. توکن بومی این پلتفرم دی اس توکن نام دارد. این پلتفرم از توکن بومی خود برای انتشار سهام دیجیتال و مدیریت حقوق سرمایهگذاران استفاده میکند.
تفاوت توکن امنیتی با رمز ارزها چیست؟
در حالی که توکنهای امنیتی و ارزهای دیجیتال به عنوان داراییهای دیجیتال ذخیرهشده بر روی بلاکچین شباهتهایی با هم دارند، اما اهداف متفاوتی را دنبال میکنند.
ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین و اتریوم برای استفاده به عنوان ارزهای غیرمتمرکز یا روشهای پرداخت طراحی شدهاند. این ارزها به طور خاص با مالکیت یا حقوق یک دارایی پایه مرتبط نیستند.
از سوی دیگر، توکنهای امنیتی بهطور خاص برای نمایش مالکیت یا حقوق یک دارایی ایجاد میشوند. این توکنها مشابه ابزارهای سرمایهگذاری سنتی مانند سهام و اوراق قرضه عمل میکنند. برخلاف ارزهای دیجیتال، توکنهای امنیتی مشمول قوانین اوراق بهادار هستند و باید با مقررات مالی سازگار باشند.
قیمت توکن امنیتی در بازارهای مالی
قیمت توکنهای امنیتی تحت تأثیر عوامل مختلفی نوسان میکند که شامل عوامل فنی، اقتصادی و قانونی است. در ادامه مهمترین این عوامل را بررسی میکنیم:
1. ارزش و عملکرد دارایی پایه
از آنجا که توکنهای امنیتی نمایانگر مالکیت یک دارایی واقعی هستند، ارزش و عملکرد آن دارایی تأثیر مستقیمی بر قیمت این توکنها دارد. برای مثال اگر یک توکن امنیتی بیانگر مالکیت یک ساختمان باشد، افزایش ارزش ملک میتواند باعث افزایش قیمت توکن شود.
2. میزان عرضه و تقاضا
مانند سایر داراییهای دیجیتال، قیمت توکنهای امنیتی بر اساس میزان عرضه و تقاضا در بازار تعیین میشود. اگر سرمایهگذاران زیادی به خرید یک توکن امنیتی علاقهمند باشند، قیمت آن افزایش پیدا میکند. مثلاً، اگر یک توکن امنیتی مربوط به سهام یک استارتاپ موفق باشد و آن شرکت رشد کند، تقاضا برای توکن افزایش یافته و قیمت آن بالاتر میرود.
3. قوانین و مقررات دولتی
توکنهای امنیتی به دلیل ماهیت قانونی خود، باید مطابق با قوانین اوراق بهادار هر کشور عمل کنند. تغییرات در قوانین میتواند بر میزان پذیرش و قیمت این توکنها تأثیر بگذارد.
4. نقدشوندگی در بازار
نقدشوندگی پایین یکی از مشکلات اصلی توکنهای امنیتی است. اگر سرمایهگذاران نتوانند به راحتی توکنهای خود را در بازار بفروشند، قیمت توکن ممکن است کاهش یابد. مثلاً، اگر صرافیهای کمی از توکنهای امنیتی پشتیبانی کنند، فروش این داراییها دشوار شده و قیمت آنها کمتر خواهد بود.
5. سود سهام و درآمدزایی
برخی توکنهای امنیتی به دارندگان خود درآمد غیرفعال مانند سود سهام یا بهره از طریق قراردادهای هوشمند میدهند. هرچه میزان سود توکن بالاتر باشد، ارزش آن افزایش پیدا میکند.
6. عوامل اقتصادی و شرایط بازار
عوامل کلان اقتصادی مانند تورم، رکود و سیاستهای مالی میتوانند بر قیمت توکنهای امنیتی تأثیرگذار باشند. در زمان رکود اقتصادی، سرمایهگذاران ممکن است داراییهای پرریسک را بفروشند که میتواند قیمت توکنهای امنیتی را کاهش دهد.
در بحرانهای اقتصادی، سرمایهگذاران به سمت داراییهای کم ریسک مانند طلا یا اوراق قرضه حرکت میکنند، که میتواند باعث افت قیمت توکنهای امنیتی شود.
چگونه میتوان توکن اوراق بهادار خرید؟
اولین مرحله در خرید توکنهای امنیتی پیدا کردن پلتفرمهای مناسب است. این پلتفرمها معمولاً صرافیهای تخصصی ارز دیجیتال یا بسترهای معاملاتی توکنهای امنیتی هستند که از مقررات مالی پیروی میکنند. سرمایهگذاران قبل از خرید باید مراحل احراز هویت (KYC) را برای رعایت قوانین ضدپولشویی (AML) طی کنند.
پس از تکمیل این مراحل، کاربران میتوانند مبلغ مدنظر خود را (به صورت ارز دیجیتال یا فیات) به پلتفرم واریز کرده و توکنهای امنیتی را خریداری کنند. قبل از خرید، بررسی دقیق پروژه، مدل کسبوکار، ساختار توکن و حقوق مرتبط با آن ضروری است. همچنین آگاهی از شرایط بازار و مشورت با کارشناسان مالی میتواند در تصمیمگیری بهتر مفید باشد.
یکی از راههای ورود به این حوزه، استفاده از پلتفرمهای عرضه اولیه (STO) است که امکان خرید و فروش توکنهای امنیتی را مانند سایر داراییها فراهم میکنند.
چند نمونه از پروژههایی که در این زمینه فعالیت میکنند عبارتاند از The Elephant، Funderbeam، و Causam Exchange که سرمایهگذاری در بازارهای سنتی را با فناوری بلاکچین ترکیب میکنند.
سخن آخر
توکنهای امنیتی با بهرهگیری از فناوری بلاکچین، راهی جدید برای دیجیتالی کردن مالکیت داراییها هستند و میتوانند تحولی اساسی در بازارهای مالی ایجاد کنند. این توکنها علاوه بر افزایش شفافیت و امنیت، امکان دسترسی جهانی و نقدشوندگی بالاتری را برای سرمایهگذاران فراهم میکنند.
با این حال، پذیرش گسترده این توکنها همچنان با مشکلاتی مانند مقررات سختگیرانه، مسائل حقوقی و ریسکهای نقدینگی روبهرو است.
زیرساختهای معاملاتی و چارچوبهای قانونی در حال توسعه هستند و با بهبود این عوامل، انتظار میرود که توکنهای امنیتی به بخش مهمی از سرمایهگذاریهای دیجیتال تبدیل شوند.